ТОҶИКИСТОН

Тоҷикистон як кишвари зебоманзари кӯҳист, ки дар ҷанубу шарқи Осиёи Марказӣ ҷойгир буда, бо гуногунрангӣ ва зебоии худ чашми бинандаро ба ҳайрат меорад.

Марзи давлатии Тоҷикистон ба масофаи садҳо километр тӯл кашидааст. Дар ғарб ва шимол бо Ӯзбекистон ва Қирғизистон, дар ҷануб бо Афғонистон, марзҳои шарқиро бошад ҳамсоягии он бо Хитой муайян мекунад. Ҳар яке аз ин маконҳо дар пешрафти фарҳангиву иқтисодии кишвар саҳми беназири худро мегузоранд.

Иқлими Тоҷикистонро метавон континенталӣ номид, ки ҳарораташ тезу тунд аст. Ҳарорат дар зимистон аз +22°С то -61°С ва тобистон аз -8°С то +45°С-ро ташкил медиҳад. Ин хусусиятхои иқлимӣ баҳри олами набототу хайвонот, инчунин барои ҳаёт ва фаъолияти бошандагон шароити беназир фароҳам меорад.

93 фоизи Тоҷикистонро кӯҳҳои бошукӯҳ фаро гирифтаанд, ки дар байни онҳо Помир бо баландтарин нуқтаи худ – қуллаи Сомонӣ, ки баландиаш 7495 метрро ташкил медиҳад, фарқ мекунад. Дар шимол водии Фарғона, дар марказ ва шимолу ғарби қаторкӯҳҳои Туркистон, Зарафшон, Ҳисор ва Олой вокеъ аст. Ин қаторкӯҳҳо ба мамлакат на танҳо манзараи нотакрор мебахшанд, онҳо ҳамчунин манбаи оби дарёю кӯлҳо буда, конҳои нодири маъданҳоро дороянд.

Дарёҳои Тоҷикистон сарвати хақиқӣ мебошанд. Шумораи умумии онҳо аз 947 адад зиёд ва дарозии умумии онҳо 28,5 ҳазор километр мебошад. Дарёҳои Панҷу Вахш ва Зарафшон яке аз бузургтаринҳо буда 60 фоизи захираҳои гидроэнергетикии Осиёи Марказиро ташкил медиҳанд.

Дар қисми баландкӯҳҳои Тоҷикистон захираи бузурги барфу ях мавҷуд аст. Масоҳати умумии пиряхҳои Тоҷикистон, ки шумораашон ба беш аз ҳазор мерасад, 8476 километри мураббаъро ташкил медиҳад. 16 пирях дарозии зиёда аз 16-километра доранд, аз он ҷумла пиряхи Федченко ва Грумм-Гржимайло. Ба сарватхои табиии ҷумҳурӣ кӯлҳо низ ҳиссагузоранд. Калонтарини онҳо - Қарокӯл ва Сарез дар баландии 3500 метр аз сатҳи баҳр ҷойгир буда, мавзеҳои муҳими экологӣ мебошанд.

Дар Тоҷикистон чор мамнӯъгоҳ ва сездаҳ парваришгоҳ мавҷуд буда, 21 фоизи ҳудуди мамлакатро боғҳои миллӣ ишғол мекунанд. Дар ин ҳудудҳои муҳофизатшаванда олами бои набототу ҳайвоноти кишвар, аз ҷумла зиёда аз 80 намуди ҳайвоноти ширхӯр, 365 намуд парранда ва ҳазорҳо намуди ҳашарот нигоҳ дошта мешаванд. Ба даррандаҳо палангҳои барфӣ, силикс, хирс ва гург дохил мешаванд.

Сарвати зеризаминии Тоҷикистон аз маъданхои гуногун бой буда зиёда аз 400 кон кашф гардидааст, ки қариб 100-тояш истифодашавандаанд. Ангишт, руҳ, сурб, тилло ва нафт танҳо як қисми сарватҳои табиии кишвар мебошанд. Тоҷикистон аз рӯи захираи ангишт дар Осиёи Марказӣ ҷои аввалро ишғол мекунад ва захираи умумии геологӣ ҳудуди 4 миллиард тоннаро ташкил медиҳад.

Тоҷикистон дар Осиёи Марказӣ мавқеъи стратегиро ишғол мекунад, ки ба он имкон медиҳад як маркази муҳими транзитӣ байни ҳамсоягони худ аз чаҳор гӯшаи ҷаҳон бошад. Бо назардошти ҷойгиршавии ҷуғрофӣ кишвар барои рушди долонҳои нақлиётӣ ва тиҷорат имкониятҳои беназирро дорост. Ин ҳаракат ба таҳкими равобити иқтисодии кишварҳои минтақа мусоидат намуда Тоҷикистонро ҳамчун ҳалқаи муҳими эҳёи Роҳи бузурги абрешим муаррифӣ менамояд.

Соҳаи аграрӣ низ дар иқтисоди кишвар нақши муҳим дорад. Заминҳои корам 864,4 хазор гектарро ишғол мекунанд, ки аз он 592,3 ҳазор гектараш обианд. Зироатҳои асосии кишоварзӣ ғалладона, пахта, картошка ва сабзавот мебошанд.

Ҳамин тариқ, Тоҷикистон кишвари мутафовит ва сарватманд аст, ки дар он кӯҳҳои сарбаланд бо водиҳои ҳосилхез ҳамҷоя буда, захираҳои беназири табиӣ барои рушду нумӯи он замина мегузоранд.

Манбаъ: https://mfa.tj